Hieronder geven we een aantal richtlijnen en tips voor aangepaste kerkdiensten.
De voorbereiding
- Stel een werkgroep samen die de dienst voorbereidt.
- Bedenk een thema, die concreet en begrijpelijk is. (Bijvoorbeeld: Gebruik liever het thema ‘Ik zeg sorry’, dan het thema ‘vergeving’.)
- Zorg voor herkenbare uitnodigingen voor de doelgroep met weinig tekst en herkenbare illustraties.
- Communiceer richting de gemeente over de vormgeving en invulling van de dienst. Benadruk daarbij hoe waardevol de dienst is voor iedereen. Een reactie van een kerkganger op een dienst:
“Ik voel me een beetje beschaamd… Ik heb eerlijk gezegd, niet veel met mensen met een verstandelijke beperking. Maar de boodschap van deze dienst is me nog heel lang bijgebleven. Het ging over de levensreis die we allemaal maken. We kregen als afsluiting van de dienst een ‘ticket to heaven’ mee, in de vorm van een NS kaartje. Het hangt bij ons in de wc, en het herinnert me aan deze prachtige dienst!’
- Schakel mensen met een beperking, waar mogelijk in. Ze kunnen meedenken over de liederen, muziek, het onderwerp en de bijbellezing.
Wie wil bij de ingang de kerkgangers welkom heten?
Wie kan het Bijbelgedeelte voorlezen?
Wie helpt met collecteren?
Wie wil een kort gebed uitspreken?
Wie leest de geloofsbelijdenis voor?
Wie helpt met het uitdelen van een klein geschenkje?
Wie helpt met koffie schenken na de dienst?
- Mensen met een beperking leren door te zien en te ervaren. Zorg daarom voor een (groot) voorwerp wat met het thema te maken heeft. Zet dit voor in de kerk om zichtbaar te maken waar het thema over gaat. Bijvoorbeeld: Als het gaat het over ‘samen kerk zijn’, maak een kerk (van karton). Of is het thema ‘Jezus klopt aan, doe je open?’ maak een deur en speel het Bijbelgedeelte met de doelgroep uit.
Algemeen
- Ken je doelgroep. Ieder mens met een beperking heeft zijn of haar specifieke wensen. De wensen van de een kunnen soms botsen met die van een ander. Zo vindt de een het prachtig om te zingen onder begeleiding van een band, de ander raakt daar juist van in paniek en wil alleen maar zingen met het orgel. Betrek ouders of begeleiders bij de voorbereidingen en bekijk samen wat knelpunten en oplossingen kunnen zijn.
De dienst
- Maak gebruik van picto’s om het verloop van iedere dienst inzichtelijk te maken. Picto’s zijn te vinden op https://www.ditkoningskind.nl/pages /view/146/pictogrammen-2011 en op http://www.sclera.be/nl/vzw/home.
- Betrek de doelgroep actief bij de verschillende onderdelen van de kerkdienst.
- Houd rekening met spontane reacties en (onverwachte) emoties, de voorganger kan hier kort op in gaan, maar mag het ook begrenzen.
- Eenvoudige taal is iets anders dan kinderachtige taal. Neem mensen met een beperking serieus. Wees je ervan bewust dat sommige mensen de taal letterlijk nemen (mag je nooit achterom kijken als Lot?, Jezus is de weg?, wordt Petrus een rots?, Jezus klopt aan de deur van je hart,).
- Benoem in de preek voorbeelden uit het leven van de doelgroep. Denk aan het vervoer in busjes naar het dagverblijf, het eten in een groep, specifieke hobby’s, ziektes en verdriet, hulp vragen, etc.
- Kies liederen die de mensen uit de doelgroep kennen.
- Stel je doelen laag. Het gaat erom dat de doelgroep een goede tijd met God en de andere mensen in de kerk heeft.
Na de dienst
- Vraag om feedback van de doelgroep, ouders en begeleiders. En hoe heeft de predikante de dienst ervaren?
Overig
- Er zijn mooie voorbeelden van kerken die de handen ineen slaan en samen diensten organiseren voor mensen met een beperking. Maatwerk in de Kerk is een voorbeeld daarvan. Het betreft een project van kerken uit Enschede en Hengelo. Ze organiseren regelmatig eenvoudige diensten en hebben een eigen website waarop ze o.a. eenvoudige vertellingen beschikbaar stellen met als doel dat ook anderen de vertellingen kunnen gebruiken.
- Ds. Jan Boersma stelt op zijn site alternatieve formulieren beschikbaar, waaronder een aantal formulieren in eenvoudige taal (klik op ‘liturgie).
- Maak gebruik van de Bijbel in Gewone Taal. De vertaling gebruikt gewone woorden die we allemaal kennen en gebruiken met korte zinnen.
- Dit Koningskind organiseert jaarlijks een Ontdekzondag. Gemeenten kunnen het bijbehorende materiaal gebruiken om een dienst voor te bereiden en vorm te geven.
- De redactie van Dat Je Groeien Mag geeft ook visuele ondersteuning bij aangepaste erediensten. Een voorbeeld hiervan is het wetpakket dat gratis op de website is te downloaden (onder ‘beeldbank’).
