Dankzij medewerking van de CBB, de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden, is dit ervaringsverhaal ook in gesproken vorm beschikbaar.
Marga Zwanenburg ziet sinds haar twintigste bijna niets meer. In de jaren daarvoor zag ze vormen en kleuren en kon ze nog het licht van een felle lamp zien. “Ik ben nu 54 jaar en na al die jaren vervagen de beelden die ik toen heb opgeslagen”, zegt ze. “Ik loop al vanaf mijn jeugd met een blindenstok en leerde braille; dit is mij als kind spelenderwijs aangeleerd. Maar voor iemand die op latere leeftijd blind wordt, is het leren leven met een visuele beperking en alle processen die daarbij horen heel moeilijk.”
Geen aparte behandeling
Marga ging naar school op het christelijk blinden instituut, maar als zij in de weekenden thuis was, werd er niet over het geloof gesproken. “Dat was geen onderwerp. Pas op latere leeftijd speelde het geloof een rol. Vooral omdat ik me erdoor gesteund voelde. Ik ben van huis uit Nederlands Hervormd, maar ben lang actief geweest bij een Katholieke Abdijkerk. En toen ik mijn man leerde kennen, die overigens slechtziend is, werden we na ons trouwen lid van de PKN in Zwolle. Maar ik verdronk in de massa. Het was er zo ontzettend groot en druk. Daarom zijn we op zoek gegaan naar een andere kerk en kwamen we uit bij de Lutherse gemeente. Een gemeente van ongeveer 600 leden, waar veel mensen elkaar kennen”, vertelt ze, “Ik hoef geen aparte behandeling want wat telt is waar je goed in bent. Ik heb dan wel een beperking, maar ben verder gezegend met een positief karakter, ik ben sociaal vaardig en heb een goed stel hersens. Iedereen heeft wel een talent en het is waardevol als je dat talent kunt inzetten voor de gemeenschap!”
Volgens Marga worden mensen met een visuele beperking vaak als heel bijzonder behandeld in een eerste ontmoeting. En dat is ook te begrijpen, als je nog nooit iemand hebt ontmoet met die beperking. “Mensen vragen zich af hoe ze met je om moeten gaan, zoeken voorzichtig contact en vragen of je hulp nodig hebt. Ik zeg wel eens gekscherend: eerst ben ik voor hen alleen maar blind en pas later ben ik ook mens”, lacht ze. “Ik ben dit van jongs af aan gewend. Ook weet ik na al die jaren ervaring wel wat ik nodig heb of neem initiatief als dat nodig is. Bijvoorbeeld toen de liturgie gebeamd werd… dat kan ik dus niet zien. Toen heb ik gevraagd of ik de liturgie van de vieringen van te voren mag ontvangen. Dat is natuurlijk weer het voordeel van beamergebruik: de liturgie is digitaal verkrijgbaar en kan ik thuis printen in braille. Ik zoek de liederen op en neem de geprinte pagina’s in een ordner mee naar de kerk.”
En dat geldt voor alle kerkelijke activiteiten waaraan Marga mee wil doen. Ze appt of mailt -blinden zijn steeds vaker digitaal vaardig zegt ze- en vraagt van te voren naar teksten die op papier worden uitgedeeld zodat zij de tekst in braille heeft en mee kan doen. “Nu weten ze dit van mij en houden ze er rekening mee”, zegt ze. Marga is ook regelmatig lector in de dienst. “Als ik de route maar weet vanaf mijn plek in de kerk naar de lessenaar, komt het goed.”
Durf te vragen
Ze vertelt: “Als bijvoorbeeld een ouder iemand al turend naar zijn blaadje nog iets probeert te ontcijferen en niemand heeft daar aandacht voor, kan zo’n oudere afhaken en ligt eenzaamheid op de loer. Ouderen die slechtziend worden, durven bijvoorbeeld vaak niet meer alleen over straat en doen vervolgens nergens meer aan mee… terwijl er nog zoveel mogelijk is! Maar dan moet je wel durven vragen. Vraag bijvoorbeeld om de liturgie in groot letter of dat iemand je haalt en brengt, ook al vind je het lastig om je afhankelijk op te stellen. De ander wil graag helpen en dat er rekening met je gehouden wordt, is al fijn.”
Marga is lid van de belangenvereniging van blinden en slechtzienden en komt deze verhalen van moeite en eenzaamheid vaak tegen. “Het is dan ook prettig als er iemand in de kerk naast je zit die je kan helpen als je zelf niets ziet. Iemand die uitlegt wat er gebeurt want je ziet zelf niet wat anderen doen. Zeker als je nieuwkomer bent, is het goed dat er een gemeentelid is die daar op let, zich daar bewust van is en dit oppakt. En je bijvoorbeeld ook meeneemt naar het koffiemoment na de dienst want ook dat kan een drempel zijn.
We hebben dan ook heel bewust voor deze gemeenschap gekozen, hier voelen we ons thuis. Omzien naar elkaar is zo ontzettend belangrijk!”