Nederlandse kerken blijken in alle opzichten aan gezag, bindingskracht en populariteit in te boeten. Het kerklidmaatschap neemt gestaag af. Waar zijn wij als gemeenschap (nog) zichtbaar als teken van Gods liefde? De wereld kan vijandig voelen. Maar ook in de kerk kan men zich niet thuis of veilig voelen. Wanneer voelen wij ons niet meer veilig? Voelen wij de vaste grond onder onze voeten vandaan zinken als er vertrouwde vormen wijken? Worden we onzeker en bang als alles anders gaat dan vijftig of tachtig jaar geleden? In de Bijbel is God onze bondgenoot als het gaat om verandering. Ook het volk van Israël kwam steeds in een nieuwe omgeving, steeds weer in nieuwe problemen terecht. God zegt dan in Jesaja 43:19: “Ik ga iets nieuws doen. Het is zelfs al begonnen, heb je het nog niet gemerkt? Ik maak een weg door de woestijn, en ik laat er rivieren stromen.”
Hebben we nog oog voor waar God aan het werk is in de wereld? Is onze blik gericht op het in stand houden van het instituut of op het bijdragen aan het Koninkrijk van God? De kerk is niet een doel op zich, maar een middel om het Koninkrijk van God bekend te maken. Wanneer de kerk een is met Christus, verkondigt zij het evangelie in al haar facetten aan de wereld.
1. Gesprek over afbrokkelende muren
2. Samenvatting van het gesprek met ds. Messelink: Als muren afbrokkelen
Als kerkelijk werker zul je het gesprek moeten aangaan met mensen die over de kerk heel kritisch zijn.
Omgaan met veranderingen
Kun je accepteren dat er verschillen van mening zijn in de kerk? Doe de Bijbel open bijvoorbeeld bij Romeinen 14 en 15, waar Paulus spreekt over zwakken en sterken in de kerk. Vraag je af of je allemaal op één lijn moet komen of dat er ruimte is als er op bepaalde punten anders gedacht wordt, terwijl je toch de Here God en de Bijbel liefhebt.
Als je de dingen doet in de overtuiging dat dit is zoals God het wil, kunnen veranderingen onzeker maken en beangstigend zijn. Voorkom dat mensen zich steeds meer gaan afzetten en zich onbegrepen voelen. Ga samen de diepte in. Zet het in een breder perspectief. Probeer positieve dingen te benoemen, bijvoorbeeld hoe de jeugd openstaat voor mensen door ze mee te nemen naar de kerk en hun geloof te delen.
Als er op bijbelse gronden moeiten zijn met hoe dingen gaan
Het gebeurt vaak te weinig, maar de Bijbel moet toch echt open. Ga samen op onderzoek uit of en wat de Bijbel zegt. Neem er de tijd voor en ga de diepte in: over kerkzijn, liturgie, huwelijk, echtscheiding en samenwonen. De Bijbel geeft vaak geen hapklare antwoorden. De 10 geboden zijn wat negatief geformuleerd: je mag niet… Het Nieuwe Testament geeft weinig concrete invulling aan de geboden, meer aanwijzingen om een bepaalde weg te gaan. Paulus leert ons fijngevoeligheid te ontwikkelen om te onderscheiden waar het op aan komt. Het gaat meer om aanvoelen wat de Here wil, dan dat je kunt zeggen: daar staat het. Voer het gesprek bij een open Bijbel en geloof dat God door de Heilige Geest wijsheid geeft. Vergeet daarbij vooral het gebed niet. In het gesprek over transgenders bijvoorbeeld vind je geen pasklaar antwoord, maar je kunt de Bijbel wel raadplegen m.b.t. schepping, verlossing, vernieuwing van je leven. Dan kom je ongetwijfeld verder met elkaar.
Afbrokkelende kerkmuren, er gaat iets kapot
Kerkmuren gaven duidelijke grenzen aan die veiligheid boden. Zodra die muren afbrokkelen, kan het voelen alsof er een stukje veiligheid wordt afgenomen. Dat maakt onzeker en angstig. Vaak is dit een kwestie van beleving. Dan is direct reageren met bijbelteksten niet zo handig, je praat dan gemakkelijk langs elkaar heen. Probeer dan vooral op hetzelfde niveau te blijven. Praat over hoe het vroeger was, en als er kinderen en kleinkinderen zijn, over de zorg die er over hen is. Zo wordt het persoonlijker en betrek je de eigen biografie erbij.
Als kerkelijk werker moet je beseffen dat je beperkte mogelijkheden hebt om iedereen eensgezind bij elkaar te houden. Je kunt niet iedereen op één lijn krijgen. Tenslotte zijn er ook veel ouderen die zich wel op hun plek in de kerk voelen. Het is goed om te benadrukken dat de gaven die God geeft niet afhankelijk zijn van leeftijd. Door gavegericht en persoonsgericht te werken, zijn er tal van mogelijkheden ook voor hen.
Naar aanleiding van het gesprek met ds. Messelink ontvingen we een reactie van een volger. Graag laten we ook dit tegengeluid horen, omdat dit zorgt voor een evenwichtiger beeld van wat er zoal leeft onder de oudere kerkleden.
Klik hier om de reactie te lezen.
3. Feiten en cijfers
Het Centraal Bureau voor de Statistiek onderzocht de relatie tussen religieuze betrokkenheid en verschillende aspecten van participatie en vertrouwen. Bij religieuze betrokkenheid is onderscheid gemaakt tussen niet-religieuzen en al dan praktiserende rooms-katholieken, Nederlands hervormden, gereformeerden, PKN’ers, moslims en mensen met een overige religie.
Klik hier om meer te lezen over dit onderzoek en de uitkomsten.
4. Achtergrondinformatie
4.1 Groeien in fijngevoeligheid
Het eenwordingsproces tussen NGK en GKv krijgt steeds meer vorm en dat geeft verwondering. In het een worden is leren omgaan met het anders-zijn van elkaar een kernpunt, vindt Koert van Bekkum. ’Het is belangrijk om in het gesprek kwalificaties als ’conservatief’ en ’vooruitstrevend’ of ’gehoorzaam’ en ’ongehoorzaam aan de Schrift’ niet te gebruiken.’
Inmiddels krijgt dat proces op veel plekken vorm en wordt lokale samenwerking uitgebouwd. De predikantenopleidingen werden al samengevoegd. Mensen dachten en denken erover na hoe het nu verder moet. Deze weken vergaderen de Landelijke Vergadering (NGK) en de Generale Synode (GKv) over de voorstellen.
Afgelopen jaren is de verwondering over Gods genade niet verdwenen. Bij ouderen die nooit meer hadden gedacht dit te mogen meemaken, maar ook daar waar mensen samen uitdagingen voor de toekomst ter hand nemen. Een kerkelijke hereniging van gereformeerden in Nederland, hoe zeldzaam wil je het hebben? Tegelijk roept deze dynamiek vragen op, vooral naar de spankracht van beide kerkverbanden, van gemeenten en van gemeenteleden. De kerken krijgen te maken met een grotere diversiteit. Wat zijn goede manieren om elkaar respectvol op het leven naar Gods Woord aan te spreken?
Klik hier om het volledige artikel te lezen.
4.2 Hoe geef je vorm aan het gesprek over verschillen binnen de gemeente?
Samen moet je toch zout en licht zijn in je omgeving. Dus blijf je elkaar binnen het gemeenteverband en kerkverband opzoeken omdat je samen een functie hebt naar de buitenwereld toe. Daarom is het heel verdrietig als een proces van omgaan met verschil aan inzicht binnen één gemeente niet tot gezamenlijke bezinning kan leiden maar verwijdering geeft. Kerk-zijn is in alle verscheidenheid samen gericht zijn op Christus!
Het volledige programma ‘Het gesprek over verschillen’ is te bekijken via ons mediaplatform Beleefmee. Daarvoor moet eerst een (gratis) account aangemaakt worden, klik hier.
4.3 Ouder worden: loslaten of anders vasthouden
Ouderen maken een steeds groter deel uit van de kerkelijke gemeente. Maar worden ze nog wel gezien en gehoord? Er is volop aandacht voor jeugdbeleid. Maar waar is de aandacht voor de oudere in de gemeente? Of volstaan we met de vermelding in het kerkblad dat zuster Jansen 75 jaar is geworden?
In het verleden spraken we over drie leeftijdsfasen: jongeren, volwassenen en ouderen. Langzamerhand is daar een fase bij gekomen. Tussen de volwassenen en ouderen spreken we over de derde leeftijdsfase (ongeveer 60-75 jaar). Het gaat hierbij om vitale ouderen. Een levensfase met de nadruk op activiteit, participatie, vrijheid en keuze. Ieder jaar in mei trekt de ‘grijze golf’ met de caravan of camper eropuit. In september vertrekt deze ‘grijze golf’ opnieuw zuidwaarts.
Deze leeftijdsgroep is vaak ook nog volop actief in kerkelijke verbanden (hoewel er nog steeds kerkenraden zijn die bij 70 jaar leeftijdsdiscriminatie toepassen). Veel van deze ouderen zijn ook maatschappelijk nog actief in vrijwilligerswerk, mantelzorg en het oppassen op kleinkinderen. Maar in deze levensfase begint ook het loslaten. Je stopt met werken, je gaat met pensioen.
Klik hier om het volledige artikel te lezen.
4.4 Ruzie en liefde (omgaan met verscheidenheid)
Verschil van mening: je komt het overal tegen. Thuis, in je werk, in de kerk. In het verhaal over de vader met de twee zonen komt het heel duidelijk naar voren: de jongste wil z’n eigen gang gaan en krijgt daarvoor de ruimte van zijn vader. Hier hebben ze geen ruzie over. De oudste werkt trouw voor zijn vader. Dan komt de jongste weer thuis met hangende pootjes. Slaaf wil hij wel zijn. Maar zijn vader staat hem al op te wachten. Nee, geen slaaf! Je bent mijn zoon, feest gaan we vieren. De oudste zoon komt niet op het feest. Hij kan zijn broertje niet vergeven. En ook zijn vader niet, die zijn broertje zomaar weer accepteert. Een feest geeft! Al die jaren van hard werken en het goede doen – nooit een feest/extra beloning voor hem! ‘Maar je hebt immers alles al? Alles wat van mij is, is van jou’, zegt de vader.
“De gemeenteleden zien als leden van het lichaam van Christus in liefde naar elkaar om en dienen elkaars heil en welzijn in woord en daad.” Maar hoe moet dat? Elkaar in liefde dienen. Op zoek zijn naar elkaars heil en welzijn en nog wel in woord en daad ook. Als je de discussies van de afgelopen jaren overdenkt en ook ziet op de meningsverschillen die nog in het verschiet liggen, word je er bang van. Waar loopt dit op uit? ‘Een kruiwagen met kikkers’, daar lijkt ’t op. Hoe de eenheid van de gemeente te bewaren?
Een bijbelstudie, die daarin hoopt te helpen: Omgaan met verscheidenheid.
Klik hier om naar de bijbelstudie / webApp te gaan en scroll vervolgens naar ‘Ruzie en liefde (omgaan met verscheidenheid)’.
4.5 Eén in waarheid
Rond de kerk is het altijd spannend. Dat kan niet anders, want zij is de geliefde bruid van Jezus Christus. Over heel de wereld wordt zij bedreigd en verleid. Daar is niets aan te doen, beschouw het maar als een eer. Maar er is ook een spanning die we onszelf aandoen, bijvoorbeeld door verschillen van inzicht op de spits te drijven. Daar is weinig eervols aan.
Jezus heeft het duidelijk gesteld: je bent voor of tegen Hem. Daar gaat het om in alle tijden. Farizeeën zeiden eens hardop dat Hij van de duivel kwam. Zij waren tegen Hem. Mensen hoorden dat en neutraal blijven was voor hen de gemakkelijkste optie. Maar Jezus verhinderde dat: ‘Wie niet met Mij is, is tegen Mij’ (Matteüs 12:30). Een tussenweg gaf Hij niet. Wie neutraal wil blijven, verloochent Hem. Alleen wie duidelijk voor Hem is, met hart en ziel, rekent Hij bij zijn kudde, de kerk. Op die manier is de kerk altijd gemakkelijk herkenbaar: zij belijdt haar Heer en verlosser met liefde en volgt Hem in alles.
Klik hier om het volledige artikel te lezen.