Prof.dr. James Kennedy hield onderstaande lezing ter gelegenheid van de verschijning van het boek Vreemdelingschap. Historische en hedendaagse stemmen uit kerk en theologie van dr. J.D.Th. Wassenaar.
Vooraf mijn complimenten aan het adres van dr. Wassenaar, die met Vreemdelingschap een degelijk werkstuk gepresenteerd heeft. Er ligt veel onderzoek aan ten grondslag en er is in het uitvoerige notenapparaat sprake van zorgvuldige verantwoording. Naar mijn mening kan het boek dan ook zonder meer als een wetenschappelijke studie gekwalificeerd worden.
Een historische benadering
Ik ben historicus, geen theoloog. Dat kleurt mijn bijdrage. – Ik vind het belangrijk, vooral als christen, dat dr. Wassenaar de thematiek van de vreemdelingschap in onze tijd onder de aandacht brengt. Wat mij in zijn boek erg aanspreekt, is het feit dat hij de historische context van het denken over het begrip voor het voetlicht brengt. Je zou de vreemdelingschap op basis van de eerste brief van Petrus ook op een meer tijdloze wijze kunnen benaderen. Dan zou het gaan om de identiteit (of de dubbele identiteit) van christenen, die van alle tijden is, onveranderlijk. Maar de invalshoek van dr. Wassenaar laat zien dat niet altijd op dezelfde wijze over de vreemdelingschap gedacht is. In de loop van de kerkgeschiedenis zijn allerlei verschillende antwoorden gegeven op de vraag naar die identiteit (of die dubbele identiteit). Voor de nuances in de omgang daarmee kan men bij het boek van dr. Wassenaar te rade gaan.
Ik ben ook geïnteresseerd in de zeer moderne tijd. Voor mij is dan de vraag welke rol de kerken vandaag de dag nog in de samenleving kunnen spelen. Met het oog daarop heb ik enkele jaren geleden over de kerk als contrastgemeenschap gesproken. Dat is een kerk die een ander soort lichaam met een zichtbaar andere identiteit is dan allerlei andere instanties.
We moeten dan wel bedenken dat de notie van de vreemdelingschap verder van ons af staat dan ooit. Het is niet een thema dat in ons dagelijks leven sterk naar voren komt. Dat heeft te maken met de veranderingen van de afgelopen halve eeuw. Wij leven in een veilig land. Daar bedoel ik niet alleen mee dat er in Nederland geen of weinig geweld is, maar ook dat er zekerheid is als het om het aardse bestaan gaat. Uit onderzoeken is gebleken dat ontkerkelijking niet zozeer te maken heeft met inkomen of opleiding als wel met de vraag hoeveel sociale zekerheid men heeft (of beleeft). Ons leven is niet zo onzeker dat wij ons – omdat het hier beneden niet is – moeten richten op een andere, diepere werkelijkheid. (Overigens geldt dat zeker ook voor de Verenigde Staten. Iedereen kent daar het populaire, nogal sentimentele lied ‘This world is not my home, I’m just passing through’ van Jim Reeves. Deze leus is ook onder Amerikaanse christenen uit de toon gaan vallen. Ook zij zijn met het proces van zich thuis voelen op deze aarde meegegaan.) Kortom: voor ons is deze aarde behoorlijk comfortabel, wij voelen ons in deze wereld nogal veilig.
Klik hier voor de volledige lezing.
Terug naar het dossier ‘De kerk als contrastgemeenschap‘.
