“Ik dacht dat de mensen, voor wie ik mijn eerste preek in gebaren hield, van de stoel zouden vallen! En mijn stagebegeleider zou mij vast ontslaan…” Carola Veldhuizen koos als stagiair voor de tekst Romeinen 10:17: Dus door te luisteren komt men tot geloof, en wat men hoort is de verkondiging van Christus. “Ze zullen wel gedacht hebben: die is gek! Maar ik had een aantal dove mensen gesproken die mij zeiden: ‘ik hoor niets, dus is het evangelie niet voor mij bedoeld’. En dat vond ik hartverscheurend! Daarom heb ik in de preek uitgelegd dat ik even iets uit de wereld wilde helpen. Want als horende kun je praten met elkaar, maar de boodschap niet verstaan. Het gaat om het gehoor van het hart!”
Tekenen in je hoofd
En het hart hoort als Carola haar gebaren en mimiek gebruikt als zij uit de bijbel vertelt. Kinderen en volwassenen raken geboeid als ze het verhaal ‘schetst’ en ‘speelt’. “Denk maar eens aan Roodkapje en de grote boze wolf, waarbij je de ene keer naar links kijkt, je schouders meedraait en een gemeen en boos gezicht trekt en de andere keer kijk je naar rechts en zien ze een lief, blij meisje. Zo maak je ook de Bijbelverhalen beeldend. Je maakt eigenlijk een tekening in je hoofd en laat dit zien”, legt Carola uit. “Je moet alleen wel opletten dat je dezelfde houding hebt voor iedere rol, want ik heb wel eens de discipelen die ik links had neergezet verward met een rechts kijkende Jezus waardoor hij berispt werd door zijn discipelen, in plaats van andersom!”
Tweetalig
Carola gebruikt het liefst een Bijbelvertaling die dichtbij de grondtekst komt, maar vaak zijn er meer bijbels nodig om het verhaal begrijpelijk te maken. De grammatica van de geschreven en gesproken Nederlandse taal is anders dan de gebarentaal. “Gelukkig worden kinderen nu tweetalig opgevoed. Maar veel ouderen hebben de gebarentaal niet geleerd. Tot na de oorlog was dit zelfs nog een verboden taal voor hen. Natuurlijk zijn hier gradaties in te vinden en let je daarom goed op hoe handig iemand ondertussen misschien is geworden in de twee talen”, zegt Carola en ze geeft een voorbeeld: “In het Nederlands zeg je ‘De bal ligt op de kast’, maar met gebaren: ‘kast, daar (wijzend), bal op’. Dat is een heel andere zinsopbouw. Zonder lidwoorden, en de verledentijd wordt alleen aangeduid met een plaatsbepaling, dus: gisteren, ik, fiets, kopen.” Carola legt uit dat naast de Nederlandse gebarentaal (NGT) het Nederlands dat ondersteund wordt met gebaren (NmG) wel kleine gebaren voor de lidwoorden kent. “Het ligt aan de auditieve beperking welke taal je gebruikt. Ook de ouders van kinderen met deze beperking leren een gebarentaal om te kunnen communiceren met hun kinderen. Zij zullen meegaan, mocht dit nodig zijn, naar de zondagsschool. Of maken gebruik van de overheidsregeling, de vergoeding voor een aantal WAT, de leef- en werkuren, en regelen een tolk als het kind bijvoorbeeld naar het regulier onderwijs gaat.
Goed vertolken
Dan nog kan het soms lastig zijn om teksten uit de bijbel te vertolken, volgens Carola. “Een zin uit de brieven van Paulus is met drie bijzinnen moeilijker dan een korte zin uit een psalm van David: ‘U bent mijn Redder’. Je houdt de zinnen kort of je neemt iets mee om een tekst te verduidelijken. Zo heb ik laatst een Matroesjka meegenomen, een poppetje met kleine poppetjes erin om Psalm 139:5 te verduidelijken: ‘U omsluit mij van achteren en van voren’. Dan zie ik dat de woorden binnenkomen…
Als ik geen reactie krijg, vraag ik me af of ik het wel goed uitleg. Ik let dus bijvoorbeeld op een frons, of geef aan dat zij rustig hun hand op mogen steken als ze iets niet snappen… Dat kan in de kleine kerken waar ik uit de bijbel vertel. Maar zelf, in mijn eigen, grote kerk, steek ik mijn hand niet op. Als ik iets niet snap van de preek van de dominee, heb ik gewoon pech gehad.” En volgens Carola is er ook een verschil wie er aan het woord is als het gaat om tolken.
Een dominee of een voorleesmoeder gebruiken hele andere woorden en zinnen. Voorleesmoeders zijn meer gericht op kinderen. Dominees in het algemeen op volwassenen. “Ken je die zin uit Psalm 32? ‘Maar ik beleed na ernstig overleg, mijn boze daân…’ Eén van de kinderen, Daan, zei: ‘Maar ik ben niet boos!’ Dan is het dus belangrijk om gedaante/boze gedachten goed te vertalen. En als je daar al als horende moeite mee hebt…”
Vertellen over Gods wonderen
Carola mag zelf het liefst vertellen over de wonderen die Jezus heeft gedaan. “Bijvoorbeeld over de bloedvloeiende vrouw die vermoeid en verdrietig de zoom van Jezus’ mantel aanraakt, dan de schouders rechttrekt en blij kijkt maar even later schrikt, omdat ze opgemerkt wordt door Jezus. Die wonderverhalen zijn zó mooi uit te beelden!”, zegt ze. “Maar ook omdat deze verhalen mij persoonlijk veel zeggen, omdat ik achttien jaar lang ziek ben geweest, op mijn 25ste afscheid nam van iedereen maar genas omdat een man voor mij wilde bidden. Ik dacht dat hij ging bidden voor rust, het wegnemen van de pijn en voor de laatste dagen. Maar hij wilde voor genezing bidden en ik genas! God doet nog steeds wonderen, ik mag genieten van het leven in zijn Koninkrijk en vertellen aan jong en oud met woorden en gebaren over deze grote God!”
Lees deze week ook het blog over Jonna (sinds haar kindertijd slechthorend): Het verhaal van een slechthorend vlindertje.
Volgende week:
We maken de winaar van een kinderbijbel bekend! En daarnaast delen we een aantal korte berichten over het bijbellezen met volwassenen en kinderen met een beperking.
Wil je reageren, of jouw ervaringen delen? Neem gerust contact op met Nanda, n.langkamp@lpbmedia.nl.
Carola Veldhuizen studeerde Godsdienst Pastoraal Werk aan de Christelijke Hogeschool Ede en studeerde daarvoor Tolk Nederlandse Gebarentaal aan de Hogeschool Utrecht. Deze twee studies combineert ze door voor te gaan in dovendiensten en het opzetten van het Opkijken-portal voor geloofsonderwijs aan mensen met een auditieve beperking.
Gewoon anders bijbellezen is een serie van Kinderbijbels.nl en Opkijken.nl. Meer weten over Gewoon anders bijbellezen? Klik hier voor meer informatie, abonneer je op de nieuwsbrief of volg ons op Facebook.
